ابتدا شرکت سامسونگ که یکی از بزرگترین سازندگان تلویزیون در جهان می باشد در نمایشگاه CES 2017 از تکنولوژی جدید ساخت تلویزیون با نام QLED رونمایی کرد. در حال حاضر شرکت سامسونگ در اکثر تیزر های تبلیغی، خود را مبدع تکنولوژی QLED می‌داند و نام آن را به ثبت تجاری نیز رسانده است.
رقابت سنگین سامسونگ و ال جی در تولید تلویزیون
اوایل امسال سامسونگ اعلام کرد که با همکاری دو شرکت چینی TCL و هایسنس، «اتحاد QLED» را تشکیل داده است. رقیب اتحاد QLED، اتحاد غیر رسمی OLED است که از شرکتهای الجی، سونی و پاناسونیک تشکیل شده است. هرچند الجی همچون سامسونگ دست به تشکیل اتحاد نزده است.
در ادامه مقاله تفاوت های این دو نوع تکنولوژی ساخت تلویزیون را بررسی خواهیم کرد :
در ابتدا توضیحی در مورد تلویزیون LCD و LED:
چیزی به اسم تلویزیون LED وجود خارجی ندارد
آنچه در بازار به LED مشهور است، در واقع LCD-هایی هستند که نور زمینه‌ی آنها از طریق لامپ LED تأمین میشود. نام صحیح این تلویزیونها «LED Backlit LCD» است؛ اما شرکتهای سازنده‌ی تلویزیون با زیرکی، به اختصار نام LED بر آنها می‌گذارند.
در حالی که تلویزیونهای OLED نور و رنگ خود را مستقیما از لامپ‌های LED رنگی تأمین می‌کنند، تلویزیونهای LED بازار همچنان از کریستال مایع برای تولید رنگ استفاده می‌کنند. تلویزیونهای QLED سامسونگ نیز مانند تلویزیونهای به‌اصطلاح LED، ماهیتا نوعی LCD محسوب می‌شوند.
توضیحی کوتاه در مورد تلویزیون های OLED
OLED مخفف عبارت «دیود ارگارنیک تابش‌دهنده‌ی نور» است. به بیان بسیار ساده، صفحات OLED از LED-های ارگانیک کوچکی استفاده می‌کنند که درصورت دریافت الکتریسیته، نور رنگی از خود ساطع می‌کنند. هر لامپ LED به‌تنهایی یک پیکسل پنل تلویزیون OLED را تشکیل می‌دهد؛ در نتیجه برای ساخت این تلویزیونها به میلیون‌ها عدد لامپ LED (به‌طور دقیق ۲,۰۷۳,۶۰۰ عدد در تلویزیونهای فول اچ‌دی و ۸,۲۹۴,۴۰۰ عدد در تلویزیونهای 4K) نیاز است. هرکدام از این میلیون‌ها LED کوچک می‌توانند به تنهایی و به صورت مستقل از یکدیگر، رنگ خاص خود را تولید کنند یا روشن و خاموش شوند. هنگام نمایش رنگ سیاه نیز LED-های متناظر با پیکسل‌های سیاه کاملا خاموش می‌شوند که منجر به ایجاد عمیق‌ترین رنگ سیاه ممکن و کنتراست بی‌نهایت میشود.
تکنولوژی جدید ساخت تلویزیون به اسم QLED چیست؟
تلویزیونهای QLED (بخوانید کیولِد) درواقع LCD-هایی هستند که برای افزایش کیفیت تصویر خود از تکنولوژی نقاط کوانتومی استفاده می‌کنند. سامسونگ ادعا میکند QLED از تمامی دیگر تکنولوژی‌های ساخت نمایشگر روشنایی بیشتری تولید میکند و عمق رنگ سیاه آن از تلویزیونهای LCD متداول بیشتر است.
به‌صورت خلاصه می‌توان گفت نقاط کوانتومی مانند فیلتری عمل می‌کنند که باعث میشود پنل‌های LCD مجهز به آن، رنگهای خالص و روشن‌تری نسبت به پنل‌های متداول LCD تولید کنند.
جالب است بدانید استفاده از تکنولوژی نقاط کوانتومی در تلویزیون موضوع جدیدی نیست و خود سامسونگ چندین سال است از آن در تلویزیونهای SUHD خود استفاده میکند. حقیقت این است که تنها تفاوت عمده‌ی تلویزیونهای جدید سامسونگ با LCD-های مجهز به نقاط کوانتومی، استفاده از نانوکریستال‌های زینک سلنیوم سولفید (ZnSeS) در QLED است.
نقاط کوانتومی هنگامی که در معرض تابش نور قرمز قرار می‌گیرند، رنگ‌هایی روشن و با طول موجی خاص تولید می‌کنند که برای استفاده در تلویزیونهای LCD ایده‌آل است.
تلویزیونهای LCD برای اینکه بتوانند به استانداردهای مورد نیاز برای دریافت گواهی Ultra HD Premium (مخصوصا استانداردهای مرتبط با طیف رنگی) از اتحادیه‌ی اولترا اچ دی دست پیدا کنند، مجبورند به نوعی از تکنولوژی نقاط کوانتومی استفاده کنند. ازآنجایی که تکنولوژی نقاط کوانتومی تنها در تلویزیونهای LCD پریمیوم استفاده میشود و می‌توان از آن به عنوان سنگ محک و معیار تفاوت بین تلویزیونهای پایین‌رده و بالارده استفاده کرد، سامسونگ عقیده دارد سازندگان تلویزیون بهتر است برای پیشگیری از ایجاد سوء تفاهم، مستقیما از نام QLED برای اشاره به تلویزیونهای LCD مجهز به نقاط کوانتومی استفاده کنند.
البته این نظر سامسونگ است و بسیاری از کارشناسان عقیده دارند استفاده از نام QLED تنها یک تکنیک بازاریابی برای رقابت با تلویزیونهای OLED است.
QLED یک تکنولوژی تابشی نیست
QLED یک تکنولوژی تابشی نیست. تابشی یا ساطع‌کننده (Emissive)، به تکنولوژی‌هایی گفته میشود که در آنها نور از ابتدا به صورت رنگی تابیده میشود و نیازی به عبور از فیلتری خاص برای به دست آوردن رنگ ندارد. تلویزیونهای OLED، پلاسما و حتی تلویزیونهای CRT قدیمی، همگی از نوع تابشی هستند.
در تلویزیونهای LCD، نورِ بی‌رنگِ زمینه با عبور کردن از فیلتری از جنس کریستال مایع، به خود رنگ می‌گیرد. تلویزیونهای QLED نیز ساختاری مانند LCD دارند؛ با این تفاوت که با استفاده از غشائی از نقاط کوانتومی، دقت رنگ و روشنایی آنها بسیار بهبود پیدا میکند. بنابراین تکنولوژی تلویزیونهای QLED برخلاف OLED از نوع انتقالی (Transmissive) است.
مقایسه QLED با OLED به صورت دقیق
در بالا با تکنولوژی‌های QLED و OLED تا حدودی آشنا و متوجه تفاوت‌های ماهیتی این دو تکنولوژی ساخت تلویزیون شدیم، اما به طور دقیقتر میخواهیم ویژگی هایی چون کنتراست، زاویه‌ی دید، روشنایی و دیگر فاکتورهای مشخص‌کننده‌ی کیفیت تصویر در تلویزیونهای مجهز به این دو تکنولوژی را مورد بررسی قرار دهیم.
مقایسه QLED و OLED در روشنایی
در زمینه روشنایی تلویزیون های QLED برتر از تلویزیون های OLED هستند
تقریبا همه این موضوع را قبول دارند که وقتی حرف از روشنایی زده می شود تلویزیون های QLED را برتر از سایر تلویزیون های موجود در بازار بدانند. به‌طور کلی LCD-ها، حتی در مدلهای میان‌رده، توانایی بسیار بالایی در تولید روشنایی دارند؛ به‌طوری که هنگام مقایسه‌ی تلویزیونهای LCD و OLED، همواره از روشنایی بالای LCD به‌عنوان بزرگترین مزیت آنها یاد میشود. استفاده از نقاط کوانتومی در پنل‌های LCD، این نقطه‌ی قوت را بیش از پیش برجسته میکند.
درحالی که روشن‌ترین OLED-ها ماکزیمم روشنایی حدود ۷۰۰ نیت دارند، سامسونگ ادعا میکند تلویزیونهای QLED می‌توانند به روشنایی خیره‌کننده‌ی ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ نیت دست پیدا کنند.
علاوه بر روشنایی بیشتر، سامسونگ می‌گوید تلویزیونهای QLED «حجم رنگ» بیشتری نسبت به سایر تلویزیونها دارند. منظور از حجم رنگ «قابلیت نمایش رنگها در روشنایی زیاد، بدون از دست دادن اشباع» است. سامسونگ با توجه به همین نکته، ادعا میکند تلویزیونهای QLED برای نمایش محتوای HDR مناسب‌تر هستند.
تلویزیونهای QLED باتوجه به عدم توانایی نمایش رنگ سیاه، برای بالا بردن نسبت کنتراست خود مجبورند میزان ماکزیمم روشنایی خود را تا حد ممکن بالا ببرند. این موضوع باعث میشود هنگام تماشای تلویزیون در روشنایی روز یا شرایط نوری بسیار روشن، QLED برتری محسوسی نسبت به OLED داشته باشد.
مقایسه در زمینه عمق رنگ سیاه
در زمینه عمق رنگ سیاه تلویزیون های OLED برتر از تلویزیون های QLED هستند
توانایی تلویزیون در تولید رنگ سیاه عمیق و تیره، بنا بر اعتقاد بسیاری از کارشناسان مهم‌ترین فاکتور تعیین‌کننده‌ی کیفیت تصویر است. هرچه عمق رنگ سیاه بیشتر باشد، کنتراست نمایشگر بالاتر می‌رود و غنای رنگها افزایش پیدا میکند. وقتی صحبت از عمق رنگ سیاه به میان می‌آید، OLED پیروز بلامنازع رقابت است.
نمایش کادر سفید توسط دو تلویزیون OLED و LCD بالارده. همانطور که مشخص است، تلویزیون LCD (سمت راست) با وجود استفاده از تکنولوژی تاریکی موضعی و خاموش کردن نور زمینه در وسط، همچنان در کناره‌ها از نشت نور رنج می‌برد.
نمایش خط قطری سفید توسط تلویزیون OLED (سمت راست) و LCD (سمت چپ) در تاریکی مطلق
اگرچه تلویزیونهای QLED عمق رنگ سیاه بهتری نسبت به LCD-ها دارند، اما به دلیل استفاده از نور زمینه، همچنان نمی‌توانند مانند OLED-ها به کنتراست بی‌نهایت دست پیدا کنند. حتی با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته‌ی تاریکی موضعی (Local Dimming)، تلویزیونهای QLED همچنان از مشکلی با نام نشت رنگ (Light Bleed) رنج می‌برند.
مقایسه OLED و QLED از لحاظ طیف رنگ
تقریبا هر دو تکنولوزی ساخت تلویزیون (OLED و QLED )در این زمینه در حالت تساوی می باشند یعنی برتری خاصی نسبت به هم ندارند
در حالت متداول تلویزیونها و نمایشگرها معمولا قادر به نمایش ۱۶ میلیون رنگ (True Color یا عمق رنگ ۲۴ بیتی) هستند؛ اما برای دریافت استاندارد HDR، پنل تلویزیون باید بتواند بیش از ۱ میلیارد رنگ (Deep Color یا عمق رنگ ۳۰ بیتی) تولید کند.
تلویزیونهای QLED با استفاده از نقاط کوانتومی می‌توانند طیف رنگی به‌مراتب گسترده‌تری از LCD-ها ارائه کنند. سامسونگ ادعا میکند تلویزیونهای QLED با نمایش ۱۰۰ درصد رنگهای طیف DCI-P3، حتی از OLED-ها (که تا پیش از معرفی QLED وسیع‌ترین طیف رنگی را بین تمامی تلویزیونهای بازار ارائه می‌دادند) نیز برتر هستند.
در اینجا نکته مهم این است که تفاوت بین طیف رنگی بسیار گسترده‌ی تلویزیونهای QLED و OLED، به‌اندازه‌ی جهش از ۱۶ میلیون رنگ به یک میلیارد رنگ محسوس نیست.
مقایسه از لحاظ مقایسه از لحاظ زمان پاسخگویی
در این زمینه تلویزیون های OLED نسبت به تلویزیون های QLED برتر می باشند
زمان پاسخگویی یا Response Time به مدت زمان لازم برای تغییر دادن وضعیت یک دیود از خاموش به روشن (یا بالعکس) گفته میشود. هرچه زمان پاسخگویی تلویزیون سریع‌تر باشد، کمتر شاهد اثر «تاری ناشی از حرکت» (Motion Blur) خواهیم بود. موشن بلور به حالتی گفته میشود که هنگام حرکت سریع اشیاء در تلویزیون، هاله‌ای در پشت مسیر حرکت تشکیل شود.
OLED که هر پیکسل آن را یک دیود کوچک تشکیل می‌دهد، از لحاظ زمان پاسخگویی QLED را با اختلاف پشت سر می‌گذارد. متأسفانه دیودهای تلویزیونهای QLED نه تنها از OLED کندتر هستند، بلکه از پنل‌های LCD معمولی نیز عقب‌تر هستند. در طرف دیگر، OLED با ریسپانس تایم کمتر از تلویزیونهای پلاسما، سریع‌ترین زمان پاسخگویی را بین تمامی تکنولوژی‌های ساخت نمایشگر تا به امروز دارد.
مقایسه از لحاظ تأخیر ورودی
در این زمینه OLED و QLED در حالت تساوی می باشند و برتری محسوسی نسبت به هم ندارند
تأخیر ورودی (Input Lag) به فاصله‌ی مدت زمان دریافت تصویر از منبع خارجی تا نمایش آن روی تلویزیون گفته میشود. هنگام تماشای ویدئو، مادامی که صدا و تصویر با یکدیگر هماهنگ باشند، تأخیر ورودی حتی چندین ثانیه‌ای مشکلی ایجاد نخواهد کرد. مشکل زمانی ایجاد میشود که قصد استفاده از تلویزیون برای انجام بازی‌های ویدئویی داشته باشید. ازآنجایی که اکثر بازی‌های ویدئویی نیازمند واکنش سریع هستند، تأخیر ورودی حتی در حد چندین میلی‌ثانیه زیادتر، تجربه‌ی گیمینگ را به‌شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد.
تأخیر ورودی (input lag) به معنای فاصله‌ی زمانی بین دریافت سیگنال از منبع خارجی و نمایش آن روی صفحه‌ی تلویزیون است.
تلویزیونهای OLED در ابتدا تأخیر ورودی چندان مناسبی نداشتند و به‌همین دلیل برای بازی‌های ویدئویی (مخصوصا بازی‌های شوتر آنلاین که نیازمند عکس‌العمل سریع هستند) توصیه نمی‌شدند. الجی اما طی سال‌های گذشته با به‌روزرسانی سفت افزار (Firmware)، اینپوت لگ تلویزیونهای خود را به مراتب بهبود داده است.
در طرف دیگر، تأخیر ورودی تلویزیونهای QLED بسته به مدل، مقادیر بسیار متفاوتی دارد. هرچند تقریبا تمامی تلویزیونهای OLED و QLED بازار بالارده هستند و تاخیر ورودی آنها با تلویزیونهای ارزان و پایین‌رده قابل قیاس نیست؛ اما تلویزیونهای LCD بالارده همچنان انتخاب اول گیمرهای حرفه‌ای به‌شمار می‌روند.
مقایسه در زمینه زاویه‌ی دید
در این زمینه OLED برتر می باشد.
بهترین حالت برای تماشای تلویزیونهای QLED، تماشا از روبرو و بدون زاویه است. هرچه از مرکز تلویزیون زاویه بگیرید، کیفیت تصویر هم از لحاظ دقت رنگ و هم از لحاظ کنتراست، کاهش پیدا میکند. گرچه شدت این عیب بین مدلهای مختلف QLED متفاوت است، اما در همه‌ی آنها به وضوح به چشم می‌آید.
در دنیای LCD-ها، پنل‌های IPS ساخت LG بهترین و گسترده‌ترین زاویه‌ی دید را ارائه می‌کنند؛ اما همچنان توانایی رقابت با تکنولوژی OLED ندارند. صفحات OLED با ثابت نگه داشتن میزان روشنایی و دقت رنگ تا زاویه‌ی ۸۴ درجه، همچنان از لحاظ زاویه‌ی دید بین تمامی تکنولوژی‌های موجود در بازار رقیب ندارند.
بررسی و مقایسه در زمینه اندازه
در این زمینه کفه ترازو به نفع تلویزیون های QLED می باشد.
تولید نمایشگرهای OLED در ابعاد بزرگ کار بسیار سخت و پرهزینه‌ای است. به همین دلیل است که این تکنولوژی در صفحات کوچک تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها حضور گسترده‌تری نسبت به بازار تلویزیون دارد. جالب است بدانید XEL-1 اولین تلویزیون OLED تاریخ که در سال ۲۰۰۸ توسط سونی معرفی شد، ۱۱ اینچ بیشتر اندازه نداشت. از آن زمان تاکنون OLED-ها از لحاظ بیشینه‌ی سایز صفحه، راه درازی پیموده‌اند. تا همین چند سال پیش، تلویزیونهای OLED بازار به سایز ۵۵ اینچ محدود می‌شدند؛ اما امروزه شاهد عرضه‌ی تلویزیونهای OLED با ابعاد ۷۷ اینچی نیز هستیم.
تلویزیون UHD خمیده‌ی ۱۰۵ اینچی سامسونگ
در سوی دیگر اما پنل‌های LCD محدودیت کمتری در رسیدن به ابعاد بزرگ‌تر دارند و از لحاظ نظری به راحتی می‌توان آنها را در سایزهای ۱۰۰ اینچی و حتی بزرگ‌تر تولید کرد. اگرچه شاید اکثر مصرف کنندگان به تلویزیونی با ابعاد بالاتر از ۷۷ اینچ احتیاج نداشته باشند؛ اما از لحاظ فنی QLED در این زمینه نسبت به OLED برتری دارد.
طول عمر OLED بیشتر است یا QLED ؟
در حال حاضر برتری به نفع QLED می باشد ( البته در این زمینه شعارهای زیادی توسط دو غول تولید تلویزیون داده شده است و رقابت بسیار سنگین می باشد)
الجی درباره‌ی عمر بالای پنل‌های OLED از مثال‌های زیادی استفاده میکند. در یکی از این مثال‌ها آمده است: «درصورت استفاده از تلویزیونهای OLED به‌مدت ۵ ساعت در روز، پس از گذشت ۵۴ سال، تلویزیون تازه به نیمی از روشنایی اولیه‌ی خود خواهد رسید.» ازآنجایی که قدیمی‌ترین تلویزیونهای OLED مربوط به سال ۲۰۱۳ می‌شوند، نمی‌توان هیچ‌کدام از ادعاهای LG را به بوته‌ی آزمایش گذاشت.
اگر نگران عمر تلویزیون خود هستید، می‌توانید با خیال راحت‌تری تلویزیونهای QLED را انتخاب کنید؛ چرا که تکنولوژی LCD مدت زیادی است در بازار حضور دارد و عمر بالای صفحات ساخته‌شده با آن به اثبات رسیده است.
آیا در QLED و OLED سوختگی تصویر وجود دارد؟
این زمینه را میشود بیشتر از لحاظ تئوری بررسی کرد که در این صورت برتری با QLED می باشد
در تلویزیونهای CRT، پلاسما و حتی LCD قدیمی، هنگامی که صفحه برای مدت زیادی یک تصویر ثابت را نشان می‌داد، شبحی از آن برای همیشه در تلویزیون باقی می‌ماند. به‌همین دلیل است که بعضی شبکه‌های تلویزیونی لوگوی خود را متحرک می‌سازند تا در اثر تماشای طولانی مدت تلویزیون، شبحی از لوگوی آن شبکه روی صفحه‌ی تلویزیون باقی نماند. این اثر که به Screen burn-in مشهور است، در تلویزیونهای LCD جدید کمتر دیده میشود.
تلویزیونهای OLED اما نسبت به سوختگی تصویر مصون نیستند. اگرچه احتمال بروز این مشکل در OLED-ها بسیار بعید است؛ اما از لحاظ نظری این امکان وجود دارد که درصورت استفاده از یک پیکسل OLED برای نمایش یک رنگ ثابت و روشن به مدت طولانی، آن پیکسل برای همیشه تاریک‌تر از بقیه‌ی پیکسل‌ها شود. برای مثال اگر چندین روز، به‌صورت ۲۴ ساعته یک شبکه‌ی خاص را با بالاترین تنظیمات روشنایی تلویزیون تماشا کنید، ممکن است شبحی از لوگوی آن شبکه روی صفحه‌ی تلویزیون باقی بماند.
اگرچه مشکل Screen burn-in در تلویزیونها تقریبا به تاریخ پیوسته و بسیار بعید است تلویزیونهای OLED با این مشکل مواجه شوند؛ اما از لحاظ تئوری QLED-ها در این زمینه از مصونیت بالاتری برخوردارند.
به طور خلاصه می توان گفت از لحاظ کیفیت تصویر، زاویه‌ی دید، کنتراست، مصرف انرژی، وزن و ضخامت، تلویزیونهای OLED به‌راحتی QLED را پشت سر می‌گذارد.
QLED نیز همانطور که در این مقاله دیدیم، برتری‌های خاص خود را دارد؛ اما بیشتر این برتری‌ها از اهمیت مواردی که در آن OLED برتری داشت نیستند. برای مثال، سایز بالای ۱۰۰ اینچ، شاید برای بسیاری از افراد به اندازه‌ی کنتراست بی‌نهایت و زاویه‌ی دید گسترده مهم نباشد.
مهم‌ترین مزیت QLED، روشنایی خیره‌کننده‌ی آن به‌شمار می‌رود که آن هم تنها برای کسانی که در روشنایی روز از تلویزیون استفاده می‌کنند حائز اهمیت است.
در پایان نقد سایت معتبر CNET در این زمینه را بخوانید :
تلویزیون Q7 سامسونگ کیفیت تصویر خوبی دارد؛ اما به پای تلویزیونهای ارزان‌تر سری P ویزیو و تلویزیونهای گران‌تر سری E7 الجی نمی‌رسد. عمق رنگ سیاه و نسبت کنتراست، مخصوصا هنگام تماشای محتوای HDR [نسبت به تلویزیونهای Visio و الجی] بدتر است و «برتری رنگی» ادعایی سامسونگ، به‌سختی قابل احساس است.
تمامی تلویزیونهای OLED-ای که تا به‌حال بررسی کرده‌ایم، کیفیت تصویر برتری نسبت به Q7 سامسونگ دارند. Q7 می‌تواند از تلویزیونهای OLED مدل سال ۲۰۱۶ الجی روشن‌تر باشد و در حالت HDR رنگهای بیشتری تولید کند؛ اما این دو مورد به معنای کیفیت بالاتر تصویر آن نسبت به OLED نیست.
Direct Full Array Elite
