داکت اسپلیت اصطلاحی است که بسیاری از کارشناسان از آن برای معرفی یک نوع کولرگازی استفاده می کنند. داکت اسپلیت مانند اسپلیت دیواری عمل سرمایش و گرمایش را انجام می دهد، اما تفاوت هایی در زمینه نوع عملکرد، کاربرد و هزینه های اولیه و نگهداری با اسپلیت دیواری دارد. داکت اسپلیت امروزه  در بسیاری از آپارتمان ها و مجتمع های مسکونی و مکان های بزرگ مورد استفاده قرارمی گیرد. 

اجزای تشکیل دهنده داکت اسپلیت

داکت اسپلیت درست همانند اسپلیت دیواری از بخش هایی تشکیل شده است که این بخش ها به صورت مکمل عمل کرده و عمل سرمایش هوا در تابستان و عمل گرمایش هوا را در زمستان انجام می دهند. داکت اسپلیت از 2 بخش اصلی تشکیل شده است که اولی بخش بیرونی است و کندانسور نام دارد، دومی که در قسمت داخلی فضا( در درون سقف کاذب) نصب می شود،  یونیت داخلی یا هواساز نام دارد. بین بخش بیرونی و بخش داخلی لوله هایی مسی قرار گرفته است که گاز مبرد از طریق این لوله های مسی بین این دو بخش به جریان می افتد، هوای سرد و گرم نیز از طریق کانال ها که در سقف ها تعبیه می شوند به جریان افتاده و سرمایش و گرمایش فضا را انجام می دهند.

دربخش بیرونی(کندانسور) گاز مبرد خنک شده و از طریق لوله مسی به یونیت داخلی(هواساز) منتقل می شود، پروانه یا فنی که در بخش داخلی قرار گرفته است هوا را در بین کویل ها که حاوی گاز مبرد سرد هستند، به جریان انداخته و به بیرون ( از طریق کانال ها) منتقل می کند.شماتیکی از داکت  اسپلیت را در زیر مشاهده می فرمایید:

داکت اسپلیت و اجزای تشکیل دهنده آن

انواع داکت اسپلیت بر حسب عملکرد موتور

داکت اسپلیت ها بر حسب عملکرد موتور به 2 نوع اینورتر دار و بدون اینورتر دسته بندی می شوند.  در داکت اسپلیت اینورتر دار، در مواقعی که به میزان هوای سرد کمتری نیاز است، کمپرسور به طور کامل خاموش نمی شود بلکه فقط دور آن پایین می آید. در داکت اسپلیت های بدون اینورتر، موتور یا کمپرسور پیوسته با یک میزان دور کار می کند و نمی توان از دور موتور برای میزان سرمایش استفاده کرد.  در داکت اسپلیت بدون اینورتر یک دماپا قرار گرفته است که بعد از سرد شدن هوای اتاق اگر در حال اتوماتیک توسط کاربر قرار گرفته باشد، موتور آن خاموش شده و بعد از گرم شدن هوا موتور آن دوباره شروع به کار می کند.

داکت اسپلیت اینورتر گرید انرژی A دارند، در این نوع، چون دور متغیر است با سرد شدن هوای فضا، دور موتور کاهش یافته و با گرم شدن آن دور موتور افزایش می یابد و چون موتور به طور کامل خاموش نمی شود عملا مصرف انرژی زیادی که برای راه اندازی دوباره آن لازم است حذف می شود.

داکت اسپلیت بدون اینورتر دارای گرید انرژی B است. در این نوع داکت اسپلیت  بعد از سرد شدن هوای فضا، موتور به طور کامل خاموش می شود و برای راه اندازی دوباره انرژی بیشتری مصرف می کند و توانایی تنظیم  یک درجه دمای ثابت را ندارد.

کاربرد داکت اسپلیت

از داکت اسپلیت برای مکان های بزرگ مانند آپارتمان ها و اماکن اداری و بزرگ به عنوان یک گزینه لوکس و زیبا و با مصرف برق(انرژی) معادل استفاده می شود. داکت اسپلیت معمولا به جای چند اسپلیت دیواری مورد استفاده قرار می گیرد و از آنجایی که تمام کانال کشی و رابط های بین یونیت خارجی( کندانسور) و یونیت داخلی(هواساز) به صورت توکار انجام می شود از زیبایی فضا مورد استفاده کاسته نمی شود.

میزان ظرفیت داکت اسپلیت 

برای کولر گازی ها اعم از اسپلیت دیواری و داکت اسپلیت از ظرفیت (BTU) استفاده می شود و هر 12000BTU معادل یک تن تبرید است. برای هر متر مربع در شرایط معمولی 400BTU ظرفیت و برای 35 تا 40 متر مربع 12000BTU (یک تن تبرید)لازم است، بنابراین برای متراژ 120 متر مربع از 2 عدد داکت اسپلیت با ظرفیت هر کدام 12000BTU استفاده می شود.

برای آپارتمان ها و یا مکان هایی با زیر بنای بیشتر از 150 متر مربع از داکت اسپلیت های تک فاز و با برق 32 آمپر ،  یعنی نیازی به برق سه فاز نیست. برای مکان ها و یا آپارتمان ها با متراژ کلی 200 متر مربع از داکت اسپلیت های 50 آمپر و تک فاز و برای مکان ها و آپارتمان های بیشتر از  200 متر مربع زیر بنا، از داکت اسپلیت هایی با برق مصرفی سه فاز استفاده می شود. شما در جدول زیر میزان ظرفیت مورد نیاز برحسب متراژ را می توانید مشاهده کنید:

ظرفیت داکت اسپلیت	برای واحد های وسط و همکف (m2)	برای واحد های زیر پشت بام (m2)
18000	تا 48	تا 35
24000	تا 65	تا 45
30000	تا 80	تا 55
36000	تا 100	تا 65
48000	تا 140	تا 100
60000	تا 170	تا 125

میزان ظرفیت مورد نیاز داکت اسپلیت برحسب متراژ زیر بنا(متر مربع)

مقایسه داکت اسپلیت و اسپلیت دیواری

• داکت اسپلیت نسبت به اسپلیت دیواری فضای بیشتری را پشتیبانی می کند.
• داکت اسپلیت هزینه اولیه و هزینه نگهداری کمتری ( بسته به ظرفیت مورد استفاده) نسبت به اسپلیت دیواری دارد.
• یونیت خارجی( کندانسور) داکت اسپلیت و اسپلیت دیواری در بیرون نصب می شود ولی یونیت داخلی داکت اسپلیت در داخل  و درون سقف کاذب تعبیه می شود و یونیت داخلی اسپلیت دیواری بر روی دیوار نصب می شود. لوکس بودن و زیبایی داکت اسپلیت به واسطه توکار بودن کانال ها و لوله های ارتباطی بین بخش بیرونی و بخش داخلی بیشتر است.
• اگر به صورتی تکی، مقایسه ای از انرژی مصرفی داشته باشیم، داکت اسپلیت انرژی بیشتری از اسپلیت دیواری مصرف می کند اما از آنجا که داکت اسپلیت به جای چند اسپلیت دیواری استفاده می شود، مصرف انرژی کلی کاهش می یابد و بسیار به صرفه تر از اسپلیت دیواری است.
• سیستم سرمایش داکت اسپلیت و اسپلیت دیواری شبیه به هم است اما سیستم گرمایش داکت اسپلیت و اسپلیت دیواری کاملا متفاوت بوده و در داکت اسپلیت برای گرمایش از کویل آبگرم استفاده می شود.

مزایای داکت اسپلیت

• کاربرد دوگانه (سرمایش و گرمایش)
• قلبلیت نصب برای فضا های وسیع با کاربری متنوع
• امکان استفاده از سیستم هوای تازه(Fresh Air)
• حذف رطوبت،آلرژن ها و… به واسطه فیلتر تصفیه هوای موجود در آن
• امکان استفاده از کویل آب گرم برای عملکرد گرمایشی آن
• کاهش هزینه های اولیه و نگهداری در دراز مدت
• سیستمی لوکس و زیبا به واسطه توکار بودن بیشتر اجزای تشکیل دهنده آن
• مصرف انرژی کلی کمتر( استفاده به جای چند اسپلیت دیواری)

معایب داکت اسپلیت و راهکار ها

• عدم منطقه بندی نمودن فضای داخل

منظور از منطقه بندی فضا این است که بتوان برای اتاق ها و سالن ها دماهای متفاوتی اتخاذ کرد. در سیستم داکت اسپلیت اتاق ها و سالن ها هم دما خواهند بود مثلا اتاق ها همزمان سرد و یا گرم و به طور خلاصه  نمی توان برای آنها دما جداگانه اتخاذ کرد.

راه حل:

می توان میزان هوای ورودی به اتاق را از هر دریچه،  کنترل کرد که با این کار، مشکل هم دما بودن را برطرف و برای اتاق ها دماهای متفاوتی را ایجاد کرد،برای رفع این مشکل از دریچه های موتور دار ترموستاتیکی(دمپر) استفاده می شود. نحوه کار به این صورت است که در قسمت کانالی قبل از دریچه خروج هوا از یک دریچه ترموستاتیکی استفاده شود. بر روی دریچه یک ترموستات نصب می شود که با فرمان ترموستات دریچه باز یا بسته می شود، درنتیجه میزان هوای سرد به داخل اتاق متغییر خواهد بود و عدم منطقه بندی نمودن فضا برطرف خواهد شد. ما  در زیر یک نمونه دمپر ترموستاتیکی را آورده ایم:

دمپر ترموستاتیکی تنظیم دریچه خروجی هوا

 

• مصرف انرژی زیاد داکت اسپلیت 

همانطور که اشاره شد در سیستم داکت اسپلیت تمام فضا اعم از اتاق ها و سالن نشیمن و راهرو و…. به یک میزان از هوای سرد یا گرم بهره خواهند برد اما شما فرض کنید که در یک اتاق هستید و میخواهید کولر را روشن کنید در این حالت است که انرژی مصرفی بالا می رود یعنی عملا انرژی زیادی تلف می شود چون شما به بقیه قسمت ها برای هوای سرد نیازی ندارید. برای جلوگیری از مصرف انرژی زیاد و اتلاف انرژی 2 راهکار وجود دارد که ما در زیر به آنها اشاره می کنیم:

1- استفاده از داکت اسپلیت اینورتر دار

2- با نصب یک ترموستات در هر اتاق و دریچه های ترموستاتیکی( دمپر) در کانال های خروجی هوا و قبل از دریچه خروجی،  می توان مسیر خروج هوای سرد یا گرم را در اتاق هایی که به آنها نیازی برای تهویه نیست مسدود کرد و در نتیجه آن مصرف انرژی به یک حد تعادل و بهینه خواهد رسید.

• میزان صدای یونیت داخلی( هواساز) 

هر کولر گازی اعم از داکت اسپلیت  و اسپلیت دیواری دارای یونیت داخلی( هواساز) در قسمت داخلی ساختمان یا مکان مورد استفاده هستند. در سیستم داکت اسپلیت چون یونیت داخلی بزرگتر از یونیت داخلی اسپلیت دیواری است و فن بزرگتری در آن در حال چرخش ، مکش و برتاب هوای سرد و گرم است میزان صدای آن بیشتر است.

راه حل:

برای اینکه صدای یونیت داخلی در سیستم داکت اسپلیت به حد اقل ممکن برسد راهکار های متعددی وجود دارد که ما آنها را در زیر آورده ایم:

1- به جای یک داکت اسپلیت با ظرفیت زیاد از 2 عدد داکت اسپلیت با ظرفیت کمتر استفاده شود، چون در سیستم داکت اسپلیت با افزایش ظرفیت میزان صدا نیز بیشتر خواهد شد.

2- عدم نصب یونیت داخلی در اتاق خواب ها و نشیمن ها و… و به جای آن یونیت داخلی در راهرو ها و درون سقف کاب نصب شود.

3- تعبیه دریچه مکش یا دریچه بازگشت هوا در محل مناسب و استفاده از کانال های عایق کاری شده و انعطاف پذیر(هم از نظر صوتی و هو از نظر حرارتی).

4- استفاده از داکت اسپلیت اینورتر

5-  انتقال شیر انبساط از پشت یونیت داخلی و قرار دادن آن در قسمت بیرونی از ساختمان در نسل های جدید داکت اسپلیت( با این کار صدای عبور گاز مبرد از شیر انبساط شنیده نمی شود و برای جلوگیری از اتلاف انرژی در مسیر لوله ها از عایق های حرارتی استفاده می شود.

جمع بندی

داکت اسپلیت یک نوع کولر گازی با ظرفیت بالا است که برای اماکن بزرگ، آپارتمان ها و ویلا ها استفاده می شود. مصرف انرژی آن با طراحی اصولی و مهندسی می تواند بسیار پایین بیاید. در داکت اسپلیت ها چون یونیت داخلی در سقف کاذب نصب می شود از شلوغی لوله های انتقال گاز مبرد و هوای سرد بر روی دیوار هاو … جلوگیری شده و نمایی لوکس محیط مورد استفاده را بر هم نمیزند. برای استفاده از داکت اسپلیت یا اسپلیت دیواری و انتخاب بین این دو مورد برای سرمایش و یا گرمایش تحقیق و طراحی اصولی لازم است. داکت اسپلیت چون به جای چند اسپلیت دیواری مورد اسفاده قرار می گیرد بسیاری از هزینه های اولیه و نگهداری را کاهش می دهد.