تلویزیون سه بعدی چیست؟

تلویزیون سه بعدی چیست؟ تلویزیون سه بعدی (3D TV) نوعی از نمایشگر است که به مصرف کنندگان امکان می دهد تا برنامه های تلویزیونی، فیلم، بازی و ویدیوهای دیگر را بصورت برجسته و سه بعدی مشاهده کنند. این تلویزیون ها با فریب دادن چشم و مغز انسان بعد سوم و عمق را به تصاویر اضافه می کند. ابعاد تصویر سه بعدی نمایش داده شده در تلویزیون محدود به ارتفاع و عرض تلویزیون در حالت دو بعدی (2D) معمولی است.

چطور یک تصویر سه بعدی توسط یک صفحه نمایشگر مسطح ایجاد می شود؟

تلویزیون سه بعدی یا صفحه نمایش سه بعدی هر صحنه را در دو تصویر متفاوت یکی برای چشم راست و یکی برای چشم چپ نمایش می دهد. دو تصویر تمام صفحه می باشند و تقریبا شبیه به هم هستند و تنها کمی به راست یا چپ کج شده اند. از ترکیب این دو تصویر در ذهن، تصویر سه بعدی شکل می گیرد. وقتی این دو تصویر را بدون عینک مشاهده کنید دو تصویر ترکیب شده روی هم و بهم ریخته مشاهده خواهید کرد ولی وقتی از عینک مخصوص استفاده کنید این دو تصویر، یک تصویر سه بعدی را تشکیل می دهند.

این سیستم بر یک فرایند بصری به نام Steropsis تکیه دارد. چشم های انسان بالغ حدود 2.5 اینچ  با یکدیگر فاصله دارند و این موضوع باعث می شود هر چشم با زاویه متفاوتی تصاویر را مشاهده کند. دو تصویر نمایش داده شده در تلویزیون های سه بعدی نیز موضوعات را با کمی اختلاف زاویه در هر تصویر نمایش می دهند و ترکیب این دو تصویر با عینک در ذهن انسان بصورت عمق دار و سه بعدی ایجاد می شوند.

تلویزیون های سه بعدی با مدل های قدیمی سه بعدی چه تفاوت هایی دارند؟

بسیاری از مردم با روش آناگلیف (Anaglyph) آشنا هستند دراین روش از یک عینک که دارای صفحه های طلقی به رنگ آبی و قرمز است، استفاده می شود همانطور که می دانید فیلترهای رنگی مانع عبور نور هم رنگ خودشان می شوند.  به عنوان مثال اگر با یک فیلتر قرمز به بیرون نگاه کنید نور هایی که هم رنگ همان فیلتر هستند را نخواهید دید. حال با استفاده از تکنولوژی های کامپیوتر ما می توانیم دو تصویر برای دو چشم را روی هم بیاندازیم. با این ترفند که مثلا برای تصویر سمت چپ از یک حاله قرمز و برای تصویر سمت راست از یک حاله آبی استفاده کنیم. در ابتدا این فناوری دارای کیفیت پایینی بود ولی با پیداش فناوری Blu-ray 3D و تلویزیون های Full HD 1080p کیفیت تصاویر بالا رفت.

روش جدیدی که در اکثر تلویزیون های سه بعدی استفاده می شود Active Shutter است در این روش به سرعت جلوی هر کدام از چشم ها یکی در میان مسدود می شود این امر در تلویزیون های 1200 هرتز به بالا امکان پذیر است چون هر فریم دو بار و هر بار برای یک چشم نمایش داده می شود. عینک اکتیوشاتر نیز بسیارپیشرفته تر و گرانتر از عینک آناگلیف است چون زمانی که تصویر هر چشم پخش می شود با سیاه کردن شیشه عینک چشم دیگر، مانع مشاهده تصویر با آن چشم می شود این عینک ها دارای باتری و گیرنده هستند و بصورت بی سیم دستورات را دریافت می کنند.

سه بعدی در تلویزیون با سه بعدی در سینما چه فرقی می کند؟

برخی تجربه مشاهده تصاویر سه بعدی نظیر IMAX 3D را در سینما داشته اند اکثر سینما ها از فناوری پلاریزه Passive استفاده می کنند. مهمترین تفاوت عملی بین تلویزیون های سه بعدی در خانه و پرده های سه بعدی سینما در سایز صفحه است. تصاویر در خانه بسیار کوچک تر تا سینما و تعداد کمتری در مقابل صفحه نمایش قرار می گیرند. همچنین حداقل فاصله بین بیننده و تلویزیون بسیار کمتر از وضعیت مشابه در سینما است.

مهمترین برتری سه بعدی در تلویزیون و خانه کنترل کاربر بر شرایط پخش است برخی از تلویزیون های امکان تنظیم عمق تصویر و زاویه نمایش را فراهم می کنند تا کاربر بهترین تصویر سه بعدی را مشاهده کند.

آیا همه می توانند تصاویر سه بعدی را مشاهده کنند؟

خیر، براساس آمار گرفته شده توسط College of Optometrist in Vision Development حدود 5 تا 10 درصد امریکایی ها نمی توانند تصاویر سه بعدی را مشاهده کنند.  این انسان ها نمی توانند عمق تصاویر سه بعدی را مشاهده کنند. برخی از این افراد وقتی عینک های سه بعدی را برروی صورت می گذارند تصاویر را دو بعدی می بینند و برخی دیگر دچار سردرد شدید می شوند.

آیا سه بعدی باعث سردرد می شود؟

بسیاری از مردم تصاویر سه بعدی را بدون هیچ مشکلی مشاهده می کنند و دچار هیچ ناراحتی نمی شوند. اما برخی از مردم دچار سرگیجه و یا سردرد می شوند. راحتی بیینده یکی از مهمترین دغدغه های تولیدکننده های محتوای سه بعدی است. استفاده از افکت ها ی سه بعدی باعث خستگی ببینده می شود، حرکت سریع دوربین نیز باعث ایجاد بهم ریختگی و مات شدن تصاویر سه بعدی می شود. همچنین فیلم های سه بعدی که برای کودکان ساخته می شوند ساختار متفاوتی دارند چون فاصله بین چشمان کودکان کمتر از بزرگسالان است.

در مجموع برخی از افراد پس مدتی از مشاهده تصاویر سه بعدی دچار سردرد می شود ولی این موضوع به محتوای فیلم های سه بعدی و موارد که در بالا ذکر شد ارتباط دارد. بسیاری نیز مشکلی با مشاهده تصاویر سه بعدی ندارند.

آیا برای مشاهده تصاویر سه بعدی در تلویزیون همه باید از عینک استفاده کنند؟

برای مشاهده تصاویر سه بعدی در تلویزیون های فعلی می بایست از عینک استفاده کرد یعنی هرکسی که بخواهد تصاویر را بصورت سه بعدی مشاهده کند باید عینک داشته باشد. در غیراینصورت در هر صحنه دو تصویر با کمی فاصله نسبت به یکدیگر مشاهده خواهید کرد. در حال حاضر فناوری وجود ندارد که تصاویر سه بعدی و دو بعدی را همزمان نشان دهد یعنی اگر عینک نداشته باشید تصاویر را دو بعدی و واضح ببینید و اگر عینک داشتید تصاویر را سه بعدی ببینید.

آیا برای مشاهده تصاویر سه بعدی نیاز به تلویزیون جدید دارم؟

بله، دلایل مختلفی برای عدم پخش تصاویر سه بعدی و یا عدم امکان ارتقاء تلویزیون دو بعدی به سه بعدی وجود دارد، ارسال تصاویر سه بعدی نیاز به پهنای باند بیشتری دارند و تلویزیون می بایست به نسخه جدیدتر پورت HDMI مجهز باشد. برای پخش تصاویر سه بعدی، تلویزیون می بایست حداقل 120 هرتز باشد برخی از تلویزیون های دو بعدی 60 و یا 85 هرتز هستند. البته بسیاری از تلویزیون های دو بعدی امروزی مخصوصلا مدل های پلاسما 200Hz, 400Hz ویا 600 هرتز هستند ولی در نهایت اگر محدودیت های Refresh Rate و پورت HDMI نیز در تلویزیون دو بعدی وجود نداشته باشد باز هم قادر به پخش تصاویر سه بعدی نیست چون علاوه برا این ها نیاز به تراشه های مخصوص پردازش تصاویر سه بعدی است و تلویزیون می بایست سخت افزارهای مخصوص تصاویر سه بعدی را داشته باشد.

البته در این زمینه استثناء نیز وجود دارد برخی از تلویزیون ها با 3D Kit سازگار هستند و قادرند تصاویر سه بعدی را با استفاده از یک کیت سه بعدی که به کامپیوتر متصل می شود،پخش کنند.

آیا برای پخش تصاویر سه بعدی نیاز به پخش کننده جدید مخصوص مانند Blu-ray Player, Cable Box, Game Console و یا ریسور AV دارم؟

تقریبا هیچ کدام از پلیرهای Blu-ray قدیمی قادر به پخش فیلم های سه بعدی نیستند و برای پخش تصاویر سه بعدی نیازمند 3D Blu-ray Player هستند تا بتوانید فیلم های بلو ری سه بعدی را پخش کند.

در مورد کنسول های بازی، سونی اعلام کرده است که کنسول بازی PlayStation 3 با آپگرید دو نسخه firmware (راه انداز نرم افزاری) یکی برای بازی ها و یکی برای نمایش فیلم های سه بعدی Blu-ray، پخش تصاویر سه بعدی را امکان پذیر می کند. البته پخش تصاویر FULL HD 1080p با این کنسول امکان پذیر نیست چون پورت HDMI استفاده شده در PS3 نسخه 1.44 نیست و قادر به پوشش پهنای باند مورد نیاز تصاویر سه بعدی Full HDD نخواهد بود.

در مورد XBOX 360 و WII هیچ کدام از دو شرکت مایکروسافت و نینتندو در مورد پشتیبانی از سه بعدی در کنسول های بازی خود مطلبی را اعلام نکرده اند.

برای مشاهده کانل های سه بعدی نیز می بایست از ریسوری که قادر به پخش تصاویر سه بعدی باشد، استفاده کنید.

آیا همین کابل های HDMI معمولی قادر به انتقال سیگنال های حاوی محتوای تصاویر سه بعدی هستند؟

در بسیاری از موارد بله، کابل های معمولی و ارزان قیمت نیز قادر به ارسال سیگنال های تصاویر سه بعدی هستند البته در برخی از موارد کابل های HDMI معمولی دچار مشکلاتی هنگام انتقال تصاویر سه بعدی می شوند. بعنوان نمونه برخی از کابل های ارزان قیمت و بلند HDMI دچار افت کیفیت در زمان انتقال تصاویر سه بعدی می شوند. ولی به طور کلی کابل های HDMI معمولی قادر به ارسال اطلاعات ارسال شده از طریق پورت HDMI 1.4 هستند.

آیا امکان مشاهده تصاویر فعلی دو بعدی مانند برنامه های تلویزیونی، بازی ها و دیگر محتوای تصویری دو بعدی بصورت سه بعدی وجود دارد؟ آیا تبدیل تصاویر دو بعدی به سه بعدی امکان پذیر است؟

این موضوع به تلویزیون سه بعدی شما بستگی دارد برخی از تولید کننده ها مانند سامسونگ، سونی و توشیبا مدل هایی را وارد بازار کرده اند که تصاویر دو بعدی پخش شده را به سه بعدی تبدیل می کند. ولی در حال حاضر تبدیل تصاویر دو بعدی به سه بعدی بسیار ضعیف و غیرقابل قبول است و باید بهبود یابد. در حقیقت تماشای تصاویر سه بعدی تبدیل شده از محتوای دو بعدی واقعا دلپذیر و قابل قبول نیست و بیشتر برای تولید کننده ها استفاده  تبلیغاتی دارد.

آیا امکان غیرفعال کردن حالت پخش سه بعدی وجود دارد؟

بله، تمام تلویزیون های سه بعدی قادرند تصاویر دوبعدی را به خوبی و بدون نیاز به عینک نمایش دهند. و کیفیت تصاویر دو بعدی این تلویزیون ها معمولا بهتر از تلویزیون های دوبعدی تلویزیون های معمولی است چون مجهز به پنل های مجهزتر و پیشرفته تری هستند. پخش کننده های سه بعدی مانند Blu-Ray 3D نیز قابلیت پخش فیلم به صورت دو بعدی را دارند و اکثر فیلم ها های سه بعدی Blu-Ray علاوه بر فیلم سه بعدی نسخه دو بعدی را نیز در خود دارند یعنی در اکثر فیلم های سه بعدی Blu-Ray هم نسخه دو بعدی و هم نسخه سه بعدی فیلم وجود دارد.

آیا تلویزیون های سه بعدی بیشتر برق مصرف می کنند؟

در حالت نمایش دو بعدی اختلاف قابل ملاحظه ای در مصرف برق دو تلویزیون سه بعدی و دو بعدی وجود ندارد ولی در زمان نمایش تصاویر سه بعدی می بایست روشنایی نور تلویزیون بیشتر از حالت دو بعدی باشد چون عینک های اکتیو شاتر تیره هستند و روشنایی تصویر را کاهش می دهند. برخی از تلویزیون های سه بعدی مانند 3D TVهای پاناسونیک قابلیتی دارند که باعث افزایش روشنایی نور تلویزیون در زمان پخش تصاویر سه بعدی می شود، که منجر به افزایش مصرف انرژی نیز می شود.

همراه تلویزیون های سه بعدی چند عینک ارائه می شود؟

سونی، پاناسونیک و توشیبا به همراه برخی از مدل های خود، دو عینک ارائه می دهند اما باقی برندها تنها یک عینک به همراه تلویزیون سه بعدی به خریدار تحویل می دهند و خریدار  می بایست عینک اضافی را جدا خریداری کند.

محتوای سه بعدی در دسترس است؟

فیلم های سه بعدی برروی دیسک های Blu-Ray به فروش می رسند، بسیاری از فیلم های که در سال 2010 تولید شدند سه بعدی بودند البته اکثر آنها چندین ماه پس از نمایش برروی پرده سینما نسخه سه بعدی فیلم را برای مشاهده در تلویزیون خانه منتشر کردند این امر نیز بدلیل بالابردن فروش فیلم در سینما و جلوگیری از کپی غیرقانونی فیلم انجام می شود. در ایران نیز به سختی می توان فیلم های Blu-Ray سه بعدی را پیدا کرد و خرید و اگر هم پیدا شود حدود 100 هزار تومان قیمت دارند پس مشاهده فیلم های سه بعدی در حال حاضر بسیار گران قیمت است. در مورد ریسورهای سه بعدی و کانال های تلویزیونی سه بعدی نیز تعداد این کانال ها بسیار کم و دسترسی به ریسورهای سه بعدی نیز بسیار مشکل است. در مجموع در حال حاضر محتوای سه بعدی بسیار کم و محدود است ولی روز به روز به تعداد و تنوع محتوای سه بعدی افزوده می شود و به نظر می رسد به زودی کپی های غیرقانونی این نوع فیلم ها نیز افزایش یابد. هرچند قیمت این فیلم ها به این زودی ها به قیمت ارزان دیسک های DVD نخواهد رسید چون خود دیسک های خام Blu-Ray نیز بسیار گران قیمت است.